İş dünyasında geçmişten bugüne süren bir arayış: yüksek verimlilik. İşletmeler, verimliliklerini yükseltmek için genellikle yenilikçi çözümlere başvurur. Bu kapsamda süreçlerin iyileştirilmesi, daha yetenekli çalışanlar, dijital dönüşüm gibi verim artırıcı birçok yöntem uygulanıyor. Diğer yandan, iş ortamının verimliliğe etkisi de önemli bir konu. Çalışma alanının temizliği ve düzenliliği hem işletmeye hem de çalışana olumlu etkiler sağlayabiliyor. İşte bu düzenin sistematik şekilde kurulmasını sağlayan stratejiye 5S yöntemi deniyor. Bu yazımızda 5S nedir, nasıl uygulanır sorularının yanıtlarını sizler için derledik. Keyifli okumalar…

5S nedir?

Tesislerde iş yapısını düzenlemek, verimliliği artırmak ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılan 5S metodolojisi, Japonya'da geliştirilen bir süreç yönetimi modeli. Bu yaklaşım, Japonca'daki beş temel ilkeyi temsil eden kelimelerin baş harfleriyle ifade ediliyor: Seiri (Sınıflandırma), Seiton (Düzenleme), Seiso (Temizlik), Seiketsu (Standartlaştırma) ve Shitsuke (Disiplin). 5S yöntemi, çalışma alanında bulunan her öğenin gözden geçirilerek gereksiz olanların elenmesini sağlar. Ayrıca iş süreçlerinin akılcı bir biçimde düzenlenmesini, temizlik faaliyetlerinin rutin olarak gerçekleştirilmesini ve bu döngünün sürekli tekrarlanmasını kapsar. Her bir adım, işletmelerin daha organize, temiz, güvenli ve verimli bir çalışma ortamı oluşturmasına yardımcı olur.

“5S yöntemi, iş süreçlerinin akılcı bir biçimde düzenlenmesini, temizlik faaliyetlerinin rutin olarak gerçekleştirilmesini ve bu döngünün sürekli tekrarlanmasını kapsar.”

5S nasıl uygulanır?

5S yöntemi, adında yer alan kavramların toplamıyla meydana geliyor. Uygulaması ise oldukça zahmetsiz. Küçük ofislerden büyük tesislere kadar geniş bir alanda değerlendirilen 5S, devamlılığı sağlandığında başarılı sonuçlar verebiliyor.

İşte 5S yönteminin aşamaları:

Seiri (Sınıflandırma)

İlk adım, iş yerindeki ihtiyaçların gözden geçirilmesi ve sınıflandırılmasıyla başlıyor. Seiri adı verilen bu aşamanın amacı, tesis içindeki karmaşayı azaltmak ve verimliliği artırmak. Her şeyden önce, tesis içinde kullanılan eşyaları ve malzemeleri belirlemek ve bunları gerekliliklerine göre ayırt etmek şart. Böylelikle sadece işin yürütülmesi için gerekli olan malzemeleri el altında tutarak çalışma alanını daha verimli bir şekilde kullanabiliriz.

Seiton (Düzenleme)

Seiton aşamasında, ilk adımda sınıflandırılan eşyalar düzenli ve erişilebilir bir şekilde yerleştirilir. Bu adımın temel amacı, iş akışını optimize etmek ve gereksiz zaman kayıplarını en aza indirmek. İş yerindeki her bir eşyanın belirli bir yerinin olması, ihtiyaç duyduğumuzda hızlıca bulmamıza yardımcı olur. Daha genel değerlendirecek olursak iş akışının hızlanmasına ve zaman kaybının önlenmesine de katkı sunar. Bu da üretkenliği artırırken aynı zamanda hataların azalmasına yardımcı olur.

Seiso (Temizlik)

Seiso adımı, iş yerinin temiz ve düzenli tutulmasına odaklanır. Temiz bir çalışma alanı, iş güvenliğini artırmanın yanı sıra ekipmanların daha uzun süre verimli bir şekilde çalışmasına da yardımcı olur. Bu aşama, görünür kirliliğin yanı sıra gizli kirlilikleri ve potansiyel tehlikeleri de kapsar. Temizlik rutinleri oluşturularak çalışma ortamının hijyenik ve düzenli kalması sağlanabilir. Özellikle üretim hatları veya laboratuvarlarda, ekipmanların düzenli bakımı ve rutin temizliğin önemi büyük. Çünkü temizlik sadece hoş bir görüntü sağlamakla kalmaz, iş güvenliği, ekipman ömrü ve ürün kalitesi gibi unsurları da önemli ölçüde etkiler.

Seiketsu (Standartlaştırma)

Seiketsu, 5S yönteminin işletme içinde kalıcı bir kültür oluşturmasını hedefler. İlk üç adımdaki süreçlerinin devamlılığını sağlamakla ilgilenir. Öte yandan, gerçekçi bir bakışla işletme içindeki düzenin ve temizliğin yalnızca bir rutin değil, aynı zamanda bir norm olarak kabul görmesine destek olur. Bu, herkesin aynı kurallara ve prosedürlere uymasını mümkün kılarak iş akışını daha kolay öngörebilmemize imkân tanıyor. Ayrıca standartlaştırma adımı, işe yeni başlayan kişilerin uyum sağlamasını da kolaylaştırabiliyor.

Shitsuke (Disiplin)

Son aşama olan Shitsuke, diğer dört adımın denetlenmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için önemlidir. Bu aşamanın amacı, iş yerinde düzenin ve temizliğin devamlılığıdır. Çünkü 5S yönteminin tesiste standartlaşması için çalışanlar tarafından disiplinli bir şekilde uygulanması gerekiyor. Denetimin yalnızca dikey değil aynı zamanda yatay yönlü olduğu bu yöntemde, çalışanların birbirlerini denetlemesi ve bu ilkeleri sürekli olarak uygulamaları başarıyı da beraberinde getiriyor.

Özetle 5S yöntemi, işletmelerin daha düzenli, temiz ve verimli bir çalışma ortamı oluşturmasına yardımcı olan kapsamlı bir yaklaşımdır. Her bir adım, işletmelerin iş güvenliğini artırmasına, hataları azaltmasına ve iş akışını optimize etmesine katkıda bulunur. Bu sayede, işletmeler kaynakları daha verimli kullanabilir, ürün kalitesini ve çalışanların motivasyonunu artırabilirler.

SOCAR Türkiye olarak tüm süreçlerimizde paydaşlarımız için değer üretmeyi hedefleyen ve toplumsal kalkınmayı gözeten sürdürülebilirlik yaklaşımımızla hareket ediyoruz. İştirakimiz Petkim ile 5S yöntemini sürdürülebilirlik çalışmalarımıza entegre ederek bu alanda Türkiye’deki ilk şirket olduk. 2022 yılında “Ürün Paketleme ve Depolama Sahalarında 5S Uygulama Projesi ile Kapasite Artışı ve Karbon Ayak İzi Azaltılması Projesi”ni hayata geçirdik. Projemizle, Türkiye Kalite Derneği’nin düzenlediği yarışmada Yılın Başarılı Ekibi Gümüş Ödülü’nü kazanmaya layık görüldük. Tüm üretim ve ekonomik döngümüzde, sürdürülebilirlik yaklaşımımızla yeniliklere öncülük etmeye devam edeceğiz. Bugünün enerjisiyle daha güzel yarınlar için çalışıyoruz.